[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W ten sposób twierdzenie, że sakramenty sprawiają łaskę, nic pewnego by nie
znaczyło.
Wbrew temu: gdyby łaska sakramentalna niczego nie dodawała do łaski cnót i
darów, na próżno udzielałoby się sakramentów tym, którzy mają dary i cnoty. Zaś
w dziełach Boga nic nie jest na próżno. Wydaje się zatem, że łaska sakramentalna
dodaje coś do łaski cnót i darów.
Odpowiedz: Jak już w Drugiej Części powiedziano3, łaska według swej natury
doskonali istotę duszy przez to, że udziela jej jakiejś podobizny Bożego bytu. A
jak z istoty duszy wypływają jej władze, tak z łaski [jako ze zródła] płyną jakoweś
25
doskonałości na władze duszy. Te to właśnie doskonałości zwą się cnotami i
darami. Ich zadaniem jest doskonalenie władz w odniesieniu do ich czynności.
Otóż sakramenty ze swego przeznaczenia mają powodować jakieś szczególne
skutki nieodzowne dla życia chrześcijańskiego; np. chrzest powoduje jakieś
duchowe odrodzenie polegające na tym, że człowiek umiera dla grzechów i wad i
staje się członkiem Chrystusa; a ów skutek jest czymś szczególnym, czymś innym
niż zwykłe wykonywanie czynności władz duszy. To samo odnosi się do
pozostałych sakramentów. Jak przeto cnoty i dary dodają do łaski ogólnie wziętej
jakąś doskonałość, /20/ która ma na celu doskonalenie poszczególnych władz dla
doskonałego wykonywania właściwych im czynności, tak łaska sakramentalna
dodaje do łaski ogólnie wziętej i do cnót i darów jakąś pomoc Bożą dla osiągania
celu sakramentu. I w ten to sposób łaska sakramentalna dodaje coś do łaski cnót i
darów. /21/
Na 1. Aaska cnót i darów wystarczająco doskonali istotę i władze duszy, gdy
chodzi o ogólne ich przysposobienie do należytego spełniania czynności.
Natomiast łaska sakramentalna jest konieczna do niektórych szczególnych
skutków [tj. ma nieść pomoce do wykonywania trudnych obowiązków], których
wymaga życie chrześcijańskie.
Na 2. Cnoty i dary wystarczająco rugują wady i grzechy na terazniejszość i
przyszłość w tym znaczeniu, że człowiek na skutek cnót i darów powstrzymuje się
od popełniania grzechów. Natomiast sakramenty otrzymał człowiek jako
szczególny i zbawienny środek na grzechy w przeszłości popełnione, które
wprawdzie przeminęły, ale nadal pozostają w swoich następstwach.
Na 3. Aaska sakramentalna tak się ma do łaski ogólnie wziętej, jak się ma gatunek
do rodzaju. Stąd też jak nie różnoznacznie mówi się o zwierzęciu ogólnie wziętym
i o zwierzęciu w odniesieniu do człowieka, tak nie w różnoznacznym znaczeniu
mówi się o łasce ogólnie wziętej i o łasce sakramentalnej.
Artykuł 3
CZY SAKRAMENTY NOWEGO PRAWA ZAWIERAJ AASK? /22/
Zdaje się, że sakramenty nowego prawa nie zawierają łaski, bo:
1. Zawartość jest w tym, co ją zawiera. Lecz łaska nie jest w sakramentach: ani tak
jak w podmiocie, gdyż podmiotem łaski nie jest ciało ale duch; ani tak jak w
naczyniu, gdyż jak mówi Filozof: Naczynie jest miejscem ruchomym 1; nie
przysługuje zaś przypadłości być w miejscu. Wydaje się więc, że sakramenty
nowego prawa nie zawierają łaski. /23/
2. Sakramenty są po to, żeby ludzie przez nie otrzymywali łaskę. Lecz łaska jest
przypadłością; i jako taka nie może przechodzić z jednego podmiotu do drugiego.
/24/ A więc łaska w sakramentach byłaby na nic.
26
3. To co cielesne nie zawiera tego co duchowe, nawet gdyby w nim było; bowiem
to nie ciało zawiera duszę, ale raczej dusza zawiera ciało. Wydaje się więc, że
sakrament cielesny nie zawiera łaski, która jest czymś duchowym.
Wbrew temu Hugo od św. Wiktora tak pisze: Sakrament ze względu na to, że
uświęca, zawiera niewidzialną łaskę 2.
Odpowiedz: W wieloraki sposób jedno może być w drugim. Spośród nich dwa
tylko sposoby wchodzą w rachubę. I tak, po pierwsze, łaska jest w sakramentach
tak jak w znakach; bowiem sakrament jest znakiem łaski. Po drugie, jest w nich
tak jak w przyczynie; bowiem, jak już powiedziano3, sakrament nowego prawa
jest przyczyną narzędziową łaski. Stąd też łaska jest w sakramencie nowego prawa
nie na podobieństwo gatunku, a więc tak jak skutek jest w przyczynie tego samego
z nim gatunku; nie jest też w nim według jakiejś własnej, stale w nim
przebywającej i proporcjonalnej do takiego skutku formy, tak jak są skutki w
przyczynach, które są innego gatunku niż one, np. jak rzeczy powstałe [na skutek
działania słońca] są w słońcu, ale jest w nich według jakiejś narzędziowej mocy,
która jest płynna i niepełna w swym bycie natury, o czym niżej będzie mowa4.
/25/
Na 1. Nie mówimy, że laska jest w sakramentach jak w podmiocie, ani jak w
naczyniu, o ile jest ono jakimś miejscem. Możemy jednak powiedzieć, że jest w
nim jak w naczyniu, o ile ono jest narzędziem służącym do wykonywali
jakiejkolwiek roboty, w myśl słów Ezechiela: [Nadchodzą strażnicy miasta].
Każdy dzierży w swym ręku naczynie zniszczenia 5.
Na 2. Wprawdzie przypadłość nie przechodzi z jednego podmiotu na drugi,
przechodzi jednak jakoś poprzez narzędzie od przyczyny do podmiotu: nie tak,
żeby była w ten sam sposób w przyczynie, narzędziu i podmiocie, ale w każdym z
nich według właściwego mu sposobu bytowania.
Na 3. Byt duchowy, istniejący w czymś doskonale, obejmuje, zawiera to, w czym
jest; nie jest przeto zawarty w czymś. Lecz łaska jest w sakramentach
niedoskonale: według istnienia płynnego i niezupełnego. Nie bez słuszności więc [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl wyciskamy.pev.pl
W ten sposób twierdzenie, że sakramenty sprawiają łaskę, nic pewnego by nie
znaczyło.
Wbrew temu: gdyby łaska sakramentalna niczego nie dodawała do łaski cnót i
darów, na próżno udzielałoby się sakramentów tym, którzy mają dary i cnoty. Zaś
w dziełach Boga nic nie jest na próżno. Wydaje się zatem, że łaska sakramentalna
dodaje coś do łaski cnót i darów.
Odpowiedz: Jak już w Drugiej Części powiedziano3, łaska według swej natury
doskonali istotę duszy przez to, że udziela jej jakiejś podobizny Bożego bytu. A
jak z istoty duszy wypływają jej władze, tak z łaski [jako ze zródła] płyną jakoweś
25
doskonałości na władze duszy. Te to właśnie doskonałości zwą się cnotami i
darami. Ich zadaniem jest doskonalenie władz w odniesieniu do ich czynności.
Otóż sakramenty ze swego przeznaczenia mają powodować jakieś szczególne
skutki nieodzowne dla życia chrześcijańskiego; np. chrzest powoduje jakieś
duchowe odrodzenie polegające na tym, że człowiek umiera dla grzechów i wad i
staje się członkiem Chrystusa; a ów skutek jest czymś szczególnym, czymś innym
niż zwykłe wykonywanie czynności władz duszy. To samo odnosi się do
pozostałych sakramentów. Jak przeto cnoty i dary dodają do łaski ogólnie wziętej
jakąś doskonałość, /20/ która ma na celu doskonalenie poszczególnych władz dla
doskonałego wykonywania właściwych im czynności, tak łaska sakramentalna
dodaje do łaski ogólnie wziętej i do cnót i darów jakąś pomoc Bożą dla osiągania
celu sakramentu. I w ten to sposób łaska sakramentalna dodaje coś do łaski cnót i
darów. /21/
Na 1. Aaska cnót i darów wystarczająco doskonali istotę i władze duszy, gdy
chodzi o ogólne ich przysposobienie do należytego spełniania czynności.
Natomiast łaska sakramentalna jest konieczna do niektórych szczególnych
skutków [tj. ma nieść pomoce do wykonywania trudnych obowiązków], których
wymaga życie chrześcijańskie.
Na 2. Cnoty i dary wystarczająco rugują wady i grzechy na terazniejszość i
przyszłość w tym znaczeniu, że człowiek na skutek cnót i darów powstrzymuje się
od popełniania grzechów. Natomiast sakramenty otrzymał człowiek jako
szczególny i zbawienny środek na grzechy w przeszłości popełnione, które
wprawdzie przeminęły, ale nadal pozostają w swoich następstwach.
Na 3. Aaska sakramentalna tak się ma do łaski ogólnie wziętej, jak się ma gatunek
do rodzaju. Stąd też jak nie różnoznacznie mówi się o zwierzęciu ogólnie wziętym
i o zwierzęciu w odniesieniu do człowieka, tak nie w różnoznacznym znaczeniu
mówi się o łasce ogólnie wziętej i o łasce sakramentalnej.
Artykuł 3
CZY SAKRAMENTY NOWEGO PRAWA ZAWIERAJ AASK? /22/
Zdaje się, że sakramenty nowego prawa nie zawierają łaski, bo:
1. Zawartość jest w tym, co ją zawiera. Lecz łaska nie jest w sakramentach: ani tak
jak w podmiocie, gdyż podmiotem łaski nie jest ciało ale duch; ani tak jak w
naczyniu, gdyż jak mówi Filozof: Naczynie jest miejscem ruchomym 1; nie
przysługuje zaś przypadłości być w miejscu. Wydaje się więc, że sakramenty
nowego prawa nie zawierają łaski. /23/
2. Sakramenty są po to, żeby ludzie przez nie otrzymywali łaskę. Lecz łaska jest
przypadłością; i jako taka nie może przechodzić z jednego podmiotu do drugiego.
/24/ A więc łaska w sakramentach byłaby na nic.
26
3. To co cielesne nie zawiera tego co duchowe, nawet gdyby w nim było; bowiem
to nie ciało zawiera duszę, ale raczej dusza zawiera ciało. Wydaje się więc, że
sakrament cielesny nie zawiera łaski, która jest czymś duchowym.
Wbrew temu Hugo od św. Wiktora tak pisze: Sakrament ze względu na to, że
uświęca, zawiera niewidzialną łaskę 2.
Odpowiedz: W wieloraki sposób jedno może być w drugim. Spośród nich dwa
tylko sposoby wchodzą w rachubę. I tak, po pierwsze, łaska jest w sakramentach
tak jak w znakach; bowiem sakrament jest znakiem łaski. Po drugie, jest w nich
tak jak w przyczynie; bowiem, jak już powiedziano3, sakrament nowego prawa
jest przyczyną narzędziową łaski. Stąd też łaska jest w sakramencie nowego prawa
nie na podobieństwo gatunku, a więc tak jak skutek jest w przyczynie tego samego
z nim gatunku; nie jest też w nim według jakiejś własnej, stale w nim
przebywającej i proporcjonalnej do takiego skutku formy, tak jak są skutki w
przyczynach, które są innego gatunku niż one, np. jak rzeczy powstałe [na skutek
działania słońca] są w słońcu, ale jest w nich według jakiejś narzędziowej mocy,
która jest płynna i niepełna w swym bycie natury, o czym niżej będzie mowa4.
/25/
Na 1. Nie mówimy, że laska jest w sakramentach jak w podmiocie, ani jak w
naczyniu, o ile jest ono jakimś miejscem. Możemy jednak powiedzieć, że jest w
nim jak w naczyniu, o ile ono jest narzędziem służącym do wykonywali
jakiejkolwiek roboty, w myśl słów Ezechiela: [Nadchodzą strażnicy miasta].
Każdy dzierży w swym ręku naczynie zniszczenia 5.
Na 2. Wprawdzie przypadłość nie przechodzi z jednego podmiotu na drugi,
przechodzi jednak jakoś poprzez narzędzie od przyczyny do podmiotu: nie tak,
żeby była w ten sam sposób w przyczynie, narzędziu i podmiocie, ale w każdym z
nich według właściwego mu sposobu bytowania.
Na 3. Byt duchowy, istniejący w czymś doskonale, obejmuje, zawiera to, w czym
jest; nie jest przeto zawarty w czymś. Lecz łaska jest w sakramentach
niedoskonale: według istnienia płynnego i niezupełnego. Nie bez słuszności więc [ Pobierz całość w formacie PDF ]